ZABYTKI
Gmina Pakość posiada na swoim terenie wiele ciekawych zabytków architektury, stanowiących istotny element dziedzictwa kulturowego i świadczących bogatej historii tego obszaru.
Na pierwszy plan spośród zabytków wysuwa się założona w 1628 r. Kalwaria Pakoska, która jest drugą pod względem powstania kalwarią na ziemiach polskich. Jest to zespół 24 kaplic i Kościół Ukrzyżowania, nazywana również Kujawską Jerozolimą. Fundatorem Kalwarii był ród Działyńskich, który ofiarował ziemię, na której wyznaczono drogi i stacje, wzorując się topografią Jerozolimy. Pomysłodawcą utworzenia Kalwarii Pakoskiej był proboszcz ks. Wojciech Kęsicki. Celem założenia kalwarii było umocnienie wiernych, ożywienie i rozwinięcie kultu Jezusa Ukrzyżowanego.
Kościół pw. Jezusa Ukrzyżowanego i Matki Bożej Bolesnej początkowo drewniany, w kształcie rotundy. Ufundowany został przez Marcina Rudnickiego z Bielaw. Po 1661 roku zbudowano murowany z fundacji podchorążego Marcina Umińskiego. Konsekrowany 14 września 1691 roku przez biskupa włocławskiego Wojciecha Stamowskiego. Wewnątrz znajduje się ołtarz główny w kształcie golgoty z rzeźbioną w drewnie grupą Ukrzyżowania.
Na szczególną uwagę zasługuje kościół pw. św. Bonawentury w Pakości, który wraz z klasztorem położony jest w murach dawnego zamku wybudowanego w latach 1325-1330. Zmiany adaptacyjne spowodowały, iż większość zamkowych murów została zastąpiona a wnętrze nie przypomina już stylu gotyckiego. Wyjątek stanowi kaplica Matki Boskiej Pakoskiej, która znajduje się w dawnej wieży bramnej. Wnętrze kościoła jest barokowe, natomiast wystrój w przeważającej mierze jest rokokowy. Ołtarz główny pochodzi z 1780 roku. W jego polu środkowym umieszczono krucyfiks, a po bokach figury: Matki Boskiej Bolesnej, św. Franciszka oraz św. Jana Ewangelisty i św. Piotra z Alkantary. Całość wieńczy rzeźba Boga Ojca w otoczeniu aniołów. W nawie znajdują się również cztery rokokowe ołtarze boczne, wykonane przez 1675 rokiem. W kaplicy Matki Boskiej Pakoskiej mieści się klasycystyczny ołtarz z końca XVIII wieku z figurką Matki Bożej z Dzieciątkiem. Rzeźbę wyróżnia zdobiącą głowę tiara papieska. Nad wejściem do kaplicy znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem pędzla Bartłomieja Strobla, nadwornego malarza króla Władysława IV. W kościele przechowuje się największą relikwię Krzyża Świętego oraz relikwię krwi św. Jana Pawła II. Kościół nie należy do zespołu kalwaryjskiego.
Do ciekawych zabytków w Pakości należy również budynek ratusza miejskiego. Został on zbudowany w 1907 roku w stylu eklektycznym przez architektów Altmana i Soczyńskiego. Posiada dwie kondygnacje i ośmioboczną wieżę pokrytą ostrosłupowym blaszanym dachem zakończoną secesyjną metalową chorągiewką. Nad wejściem znajduje się zegar. Dzisiaj budynek pełni funkcję administracyjne jako siedziba Burmistrza i Urzędu Miasta. W oknie gabinetu burmistrza znajdują się witraże przedstawiające m.in. herb miasta i Temidę. Patronem Pakości jest postać św. Jakuba.
Najważniejszym zabytkiem Kościelca jest kościół pw. św. Małgorzaty. To pierwszy murowany kościół w Polsce, który powstał na wsi na przełomie XII/XIII wieku. Jest budowlą jednonawową, orientowaną, zbudowaną z ciosów granitowych na planie kwadratu. Wnętrze kościoła jest w stylu romańskim i gotyckim. W prezbiterium znajduje się późnogotyckie sklepienie gwieździste, w nawie neogotyckie sklepienie sieciowe. Ołtarz główny jest w stylu manierystycznym z XVII wieku. W polu środkowym znajduje się kopia obrazu Rafaela „Przemiennienie Pańskie” z 1857 roku, autorstwa Romana Postępskiego. Po bokach znajdują się rzeźby św. Piotra i św. Pawła, zaś w górnej kondygnacji św. Małgorzaty i dwóch aniołków oraz w zwieńczeniu św. Agnieszki. Ołtarze boczne są rokokowe. Z obu stron nawy dobudowane są kaplice, pod którymi znajdują się krypty grobowe, gdzie został pochowany fundator jednej z kaplic Jan Kościelecki.
